زغال چوب يا اَنْگِشْت، ماده سبك، شكننده و سياه‌رنگ باقي‌مانده از نيم‌سوختن چوب يا ديگر اندام‌هاي گياهي و جانوري است كه قسمت اعظم تركيبات آن‌ها تبديل به كربن شده باشد. اين كربن نا خالص از ۸۵ تا ۹۸ درصد كربن تشكيل شده است.
زغال داراي انواع مختلفي است:
زغال ليمو
از چوب هاي مركبات مانند نارنج و پرتغال و چوب هاي سفت جنگلي مانند شمشاد – مرضين – انار-ازگيل – بلوط و هرچوب محكمي كه در ساختار ان ترك نداشته باشد را مي توان براي زغال ليمو استفاده كرد با اين تفاوت كه نحوه پخت ان ها را رعايت كنيد . مراحل پخت اين
زغال در پنج مرحله انجام مي گردد كه زمان ان از 30 تا 40 ساعت مي باشد باسرد شدن اگر قطر چوب زياد باشد ممكن هست زمان پخت به 50 ساعت نيز برسد.
مرحله اول :پخت مرحله سفت شدن چوب داخل كوره تحت حرارت تعيين شده در محيط خلع كوره مي باشد .
مرحله دوم :
مرحله اسيد زدايي از چوب تحت دماي تحقيقات و سركه گيري اوليه از چوب .كه اين املاح در صنعت كشاورزي براي از بين بردن گياهان و علف هاي هرز استفاده مي شود.
مرحله سوم:
اسيد زدايي تا در صد خلوص 60 درصد به همراه كربونيزاسون اوليه تا دماي 200 درجه :علاييم اين منطقه زماني رنگ سركه قهوه اي رنگ بوده و در اين مرحله قسمت هاي خارجي چوب داخل كوره به رنگ قهوه اي مي شود.
مرحله چهارم :
مرحله گاز دايي مي باشد كه در اين مرحله گازها بايد وارد فيلتر شده و كندانس شوند يعني تبديل به اب شود . مشكلات زيست محيطي نداشته باشد. .مهمترين عامل در فراين ذغال و كربونيزاسون است .در هنگام خريد كوره بخواهيد كه اين مرحله را به صورت تخصص براي شما توضيح دهند.
مرحله پنجم:
عبور از مرحله گاز زدايي و ورود به مرحله اي كه دماي انتهايي كربونيزاسيون گويند. يعني ورود به دامنه دمايي زغال سفيد كه علاعم خاصي از دريچه هاي تخليه كوره بيرون مي ايد كه به هنگام روز با چشم غير مسلح نمي توان ديد و تشخيص داد.
به دو روش مي توان اين كار را انجام داد به صورت سنتي و كوره هاي صنعتي كه در زير به به آن اشاره مي شود.
مراحل توليد ذغال فشرده ليمو به روش صنعتي :
كوره هاي صنعتي چهار جداره بوده كه اتلاف حرارتي ندارند يعني حرارت در تمام كوره به يك اندازه پخش مي گرددكوره صنعتي مجهز به سيستم قطران گيري يا هموان سركه چوب بوده كه اين سركه اگر قبل دماي 200 درجه ازاد شود خاصيت اسيدي داشته در صنعتت كشاورزي و سموم دفع افات براي از بين بردن علف هاي هرز استفاده شده و اگر اين قطران بعداز 200 درجه ازاد شود خاصيت اسيدي نداشته بلكه به عنوان كود براي گياهان استفاده شده و در صنعت پزشكي در دارو سازي استفاده مي شود
كف كوره هاي صنعتي از ورق استيل نمره 316 بوده كه در دماي بالا دچار سوختگي و اكسيد شدن نمي گردد و براي ساخت دستگاه از پروفيل هاي صنعتي استفاده مي كنيم كه مقاوم در برابر انقباض و انبساط دمايي هستند.
اين كوره ها چهار كاره هستند . يعني براي پخت ذغال كبابي ، زغال ليمو يا مجلسي -كربونيزاسيون ذغال چيني و به عنوان خشك كن در زغال جكسون مورد استفاده قرار مي گيرد لازم به ذكر ميباشد كه كوره صنعتي از طريق سيستم ديجيتال كنترل مي گردد و نيازي به ندارد كه اپراتور بصورت مدام كنار دستگاه بايستد.
مدت زمان پخت زغال قليان يا مجلسي در اين كوره ها 40 تا 24 ساعت بوده كه اين در كورهاي سنتي 8 روز مي باشد
نوع جوشكاري از نوع co2 بوده كه دستگاه تمام ابند جوشكاري شده و انتقال يا پخش حرارت بصورت غير مستقيم بوده كه نوع جوشكاري بايد بصورتي ابند شود كه هيچ نوع هوايي يا گازهاي موجود در اتمسفر زمين وارد دستگاه نشوند.در اينصورت فرايند هموژن داخل كوره اتفاق مي افتد كه طي فرايند كربونيزاسيون ذغال باكيفيت بدست مي ايد .
كيفيت يك زغال ليمو خوب :يك زغال خوب بايد رخ و نمايي خوبي داشته باشد كه بهتر مورد توجه خريداران و استفاده كنندگان باشد .يك زغال خوب بايد بدون ترك باشد .يك زغال خوب هنگامي كه روشن مي شود بايد بدون دود .بدون بو و بدون خاموشي باشد تا بشتر مورد توجه استفاده كنندگان باشد تا فروشندگان با توجه به ارزش اقتصادي ان محصول بتوانند با اراعه در بازار رقابت بهتري داشته باشند تا فروش بيشتر انجام گردد توجه داشته باشيد محصول بهتر و با كيفيت يعني فروش بيشتر و بدست اوردن درامد بالا و ثروت كلان در اين صورت مي توان سود دهي اقتصادي اين محصول را مقرون به صرفه دانست.
مراحلي را كه چوب در تشكيل زغال چوب مي گذراند:
درحاليكه چوب در كوره ايستاده فلزي(Retort) حرارت داده مي شود در طي مسيرش تا تبديل شدن آن به زغال چوب مراحلي را مي گذراند.
تشكيل زغال چوب تحت شرايط آزمايشگاهي مطالعه گرديد و مراحل زير در فرايند تبديل آن به زغال چوب تشخيص داده شده اند:
الف-در دماي بين 20 تا 100 درجه سانتيگراد:
چوب گرما را جذب نموده به صورتي كه رطوبت خود را به صورت بخار آب (Steam/ Vapor) از دست داده و خشك مي گردد. دماي آن در 100 درجه سانتيگراد يا كمي بالاتر ثابت باقي مي ماند تا اسكلت چوب خشك گردد.
ب- در دماي بين 110 تا 270 درجه سانتيگراد:
مقادير چزئي نهايي آب ، چوب را ترك نموده و چب شروع به تجزيه شدن و از دست دادن برخي از تركيبات مانند منو اكسيد كربن (CO)، دي اكسيد كربن(CO2)، اسيد استيك(CH3COH)، متانول(CH3OH) نموده و گرما جذب مي شود.
ج- در دماي بين 270 تا 290 درجه سانتيگراد:
اين نقطه اي است كه تجزيه اگزوترميك در چوب آغاز شده، گرما نمو يافته و تخريب خودبخود بطور پيوسته رخ داده و چوب در زير اين دماي تجزيه خنك نمي گردد.
د- در دماي بين 290 تا 400 درجه سانتيگراد:
تخريب ساختار چوب همچنان ادامه يافته، بخارات خروجي از آن مركب از گازهاي قابل احتراقي مانند منو اكسيد كربن (CO)، هيدروژن(H2)، و متان(CH4) همراه با گاز دي اكسيد كربن(CO2) و مقادير قابل توجهي از بخارات مانند آب، اسيد استيك، متانول، استن و غيره و مواد قيري(Tars) بوده كه با افزايش دما مقدارش افزايش يافته و مستولي مي گردد.
ه- در دماي بين 400 تا 500 درجه سانتيگراد:
در دماي 400 درجه سانتيگراد عملاً تبديل چوب به زغال ليمو كامل مي شود. در اين دما هنوز زغال چوب حاوي مقادير قابل محسوسي از مواد قيري (Tars) شايد تا 30% وزني است كه در ساختار آن به دام افتاده است.
اين آرام سوزي زغال چوب نياز به گرما دهي بعدي دارد تا بيشتر مواد قيري را از آن خارج ساخته و نيز محتواي كربن ثابت داخل زغال چوب را تا حدود 75% افزايش دهد كه براي زغال چوب تجاري با كيفيت خوب امري معمول مي باشد.
از دست دادن مواد قيري (Tars) زغال چوب تابع حرارت ورودي بعدي است تا دماي آن را تا حدود 500 درجه سانتيگراد بالا برده تا مرحله كربونيزاسيون تكميل گردد.
زغال هاي فشرده چگونه شكل مي گيرند؟
زغال چيست؟ انواع زغال و نوع هاي آن چگونه شكل مي گيرند؟